"Жұмсақ ойыншық"студиясы мен "Эксклюзив" хореографиялық ансамблі мен "Лимпопо" театр студиясының кіріктірілген сабағы, шеберлік-классы.

"Жұмсақ ойыншық"студиясы  мен "Эксклюзив" хореографиялық ансамблі мен "Лимпопо" театр студиясының  кіріктірілген сабағы, шеберлік-классы.

                        «Қазақстанның сиқырлы қанаттары"

Педагогтер: В.Н. Волянская, И.В. Икс, Е.В. Сулейменова

Кіріктірілген  сабақтың мақсаты:

Балаларды халық биімен, ою-өрнек және аңыз арқылы Қазақстан мәдениетімен таныстыру.

Шығармашылықты, ритм сезімін және қимылдарды үйлестіруді дамыту.

Дәстүрге деген құрмет пен өнерге деген сүйіспеншілікті тәрбиелеу.

Міндеттері:

✔ Танымдық: "Құс қанаттары" қазақ халық ою-өрнегімен және оның символикасымен таныстыру, Самұрық құсы туралы аңыз айту.

✔ Практикалық: балаларды киізден қазақ ою-өрнегін оюға үйрету және құстың пластикасын бейнелейтін би қимылдарын меңгерту.

✔ Дамытушылық: қиялды, ұсақ моториканы, қимылдарды үйлестіруді, әртістікті дамыту.

✔ Тәрбиелік: Қазақстан мәдениетін құрметтеуге, ұжымдық жұмыста ұйымшылдыққа тәрбиелеу.

Сабақ барысы:

Елена В.:

Қайырлы күн, құрметті ұстаздар!

Сәлеметсіздер  ме, қымбатты қонақтар!

Бүгін сіздерге біздің үштігімізді көрсетеміз!

Біз өзіміз туралы аздап айтатын боламыз!

Кіріктірілген сабақ -Бұл не?

Бұл қызықты болуы мүмкін -  оның 3 –тен 1 айтамыз!

Елена В.:

 Жүзі жарқын қыздар  мен  тентек ер балаларға!

 Би өнерін үйретуден жалықпайтын!

 Біздің ынталы және керемет педагогымыз!

 Міне, осындай  біздің Валентина Николаевна.

Валентина Н:

Жұмсақ ойыншықтарды тігуді үйретуге жақсы көңіл бөлетін!

Ол өз тәрбиеленушілеріне  өте  мұқият қарайтын!

Мейірімді  және  еңбекқор педагогымыз!

Міне, осындай біздің  Ирина Владимировна.

Ирина В:

     Сахна- оның сүйікті орны болып келетін.    

     Театр өнеріне деген жас ұрпақты сүйіспеншілікке тәрбиелейтін!  

     Оның шығармашылығы мол  және  әртістік қабілеті бар!

     Міне, осындай  біздің Елена Викторовна.

Бүгін біз сіздермен, қымбатты балалар, ерекше және өте алуан түрлі, стильдер мен жанрларға толы іс-әрекетіміз бар. Бүгін біз "Қазақстанның Сиқырлы қанаттары!». Қасиетті Самұрық құсы туралы аңызбен танысатын боламыз. Сіз бен біз қалықтаған құстар сияқты билеуді үйренеміз, театр қойылымы үшін әртістерге айналамыз және  Самұрық құсының қанаттарын өз қолымызбен әдемі туындылар жасаймыз. Сіздер дайынсыздар ма? Содан кейін біз бастаймыз.

Блиц сауалнамасына арналған сұрақтар:

1.Қазақстан астанасы қалай аталады?

2.Қазақстан туындағы түстер қандай? Олар нені білдіреді? (мемлекеттің бөлінбейтіндігі, халықтың бірлігі, ой тазалығы. Қыран – азаттық пен тәуелсіздіктің, күн – өмірдің, халықтың байлығының белгісі)

3. Қазақтың дәстүрлі тұрғын үйі қалай аталады? (Киіз үй)

4. Қазақстандағы ең танымал тағамдардың бірі қандай? (Бесбармак)

5. Қазақстанда қандай музыкалық аспаптар танымал? (Домбыра, қобыз)

6. ҚР ұлттық валютасы? (теңге)

7. Қазақстан Республикасының салтанатты әні (әнұран)

8. Қандай жануарды шөл кемесі деп атайды? (түйе)

9. Қазақстан аумағындағы ең үлкен көл? (Балқаш)

10. Қазақстан Республикасының Президенті? (Касым Жомарт Токаев)

Балалар, сендер қандай кереметсіңдер! Барлық сұрақтарға тез жауап бердіңдер. Сонымен, сіз біздің ұмытылмас саяхатымыз дайынсыздар ма?

Елестетіп көрейікші, біз көлікпен келе жатып, киелі Самұрық құстың ғажайып қанаттарын өз қолымызбен жасайтын қолөнер  станцияға келдік.

1. Шығармашылық жұмыс-қазақ ою-өрнегін жасау.

Ирина В.: алдағы іс-әрекетті  айтып түсіндіреді.

"Құс қанаттары" ою-өрнегінің елтаңбасын түсіндіреді:

Қазақ өрнектерінде құс мотиві жиі кездеседі – ол еркіндіктің, шабыттың, арманның символы.

Шығармашылық жұмыс-қазақ ою-өрнегін жасау.

Ирина В.: алдағы іс-әрекетті  айтып түсіндіреді.

Балалар, бүгін біз  «Құс қанаты» деп аталатын ою-өрнекті ойып үйренеміз:

1.Кіріспе (ою-өрнектің мағынасын түсіндіру)

Педагог балаларға  айтып  береді:

Қазақ өрнектерінде құстардың мотивтері жиі кездеседі.

«Құс қанаты» – бұл ұшуды, еркіндікті, арманға ұмтылуды білдіретін ежелгі қазақ өрнектерінің бірі.

Мен қазір дайындаманы беремін, ал сендер ою-өрнекті қиып жатқанда, мен сендерге ол туралы аздап айтып беремін.

 Қазақ мәдениетінде құс қашанда жақсы хабардың жаршысы, қорғаныш пен рухани өрлеудің символы саналған. Бәйтеректің өмір ағашын күзететін сиқырлы Самұрық құсы ерекше құрметтелді. Ертеде қазақтар құс қанаты бейнеленген ою-өрнекті сәттілік әкеледі, адамның алға ұмтылуы мен дамуына көмектеседі деп есептеген.

Егер адам біреуге бақыт тілесе,"Құсмұрын" (құс тұмсығы), "Құсқанат" (құс қанаты)  белгілермен сыйлық береді.

Бұл ою-өрнекті қайда қолдануға болады деп ойлайсыз?

•         Зергерлік бұйымдар (күміс білезіктер, сырғалар)

•         Киіз үйлерде (киізге, кілемдерге және төсек жапқыштарға кесте тігу)

•         Ұлттық киімде (көйлектерде, камзолдарда кестеленген өрнектер)

•         Ағаш ою мен металды соғуда

•         Дәстүрлі керамикалық кескіндемеде

Педагог түрлі түсті киіз үлгілерін көрсетіп, мағынасын түсіндіреді:

Түстер:

Ою-өрнектің негізгі түстері-жарқын, табиғи:

•         Көк және көгілдір-аспан мен рухани тазалық пен даналықтың символы

•         Алтын және сары – күннің, жылудың, әл-ауқаттың көрінісі

•         Қызыл-күш, қуат, өмірлік белсенділіктің белгісі

•         Жасыл-табиғатпен байланыс, үйлесімділік және тыныштық

•         Жасыл-табиғатпен байланыс, үйлесімділік және тыныштық

Ақ пен қызыл түстің үйлесімін қазақтар мерекенің көрінісі ретінде қабылдады.

Бүгінде "Құс қанаты" мотиві Қазақстанның мәдени мұрасының маңызды бөлігі болып қала отырып, заманауи дизайнерлік шешімдерде, ұлттық костюмдерде және кәдесый өнімдерінде қолданыла береді.

Қазақ ою-өрнегіндегі шеңбер формасының маңызы

Қазақ дәстүрлі өнерінде шеңбер (шеңбер) өмірдің мәңгілігін, үйлесімділігі мен шексіздігін бейнелейтін негізгі геометриялық элементтердің бірі болып табылады

 🔹 Шеңбердің негізгі мағыналары:

•         Күн – жарықтың, жылулықтың, өмірдің көзі.

•         Ғалам – табиғат пен уақыттың шексіз циклінің символы.

•         Бірлік пен келісім – отбасының, рудың, халықтың бірлігі.

•         Қорғаныс - тұмар үшін дөңгелек пішін пайдаланылды, өйткені оның әлсіз жақтары жоқ деп есептелді.

🔹 Қазақ ою-өрнегінде шеңберді қолдану:

•         Дәстүрлі киіз үйлерде аспан мен әлемнің тұтастығын бейнелейтін күмбез дөңгелек болады.

•         Қазақ кілемдері мен кестелерінде шеңбер көбінесе күн мотивімен және зооморфтық элементтермен үйлеседі (мысалы, «Құс қанаты»).

•         Зергерлік бұйымдарда шеңбер зұлым күштерден қорғайтын қорғаныс белгісі ретінде пайдаланылды.

Олай болса, қазақ ою-өрнегіндегі шеңбер тек сәндік элемент емес, қазақ халқының дүниетанымы мен философиясын көрсететін терең нышан. 🌞✨

3. Практикалық бөлім-ою-өрнек жасау

Елена В.: Қараңызшы, сіз қаншалықты батыл және шебер екенсіздер. Ою-өрнек жасауда қандай тамаша жұмыс жасадыңыздар. Енді сіз мұны достарыңызға үйрете аласыздар немесе Ирина Владимировна одан да жақсысын жасауға, «Жұмсақ ойыншық» студиясында сізге бәрін үйрететін болады достарыңызбен бірге келіңіздер осы студияға.

Ал, біз келесі станцияға көшеміз. Бізді не күтіп тұр деп ойлайсыңдар? Біз қазір нені білеміз!

2. Құстың бейнесін көрсететін би қимылдарын үйрену.

Валентина Н.: алдағы іс-әрекетті  айтып түсіндіреді

        Мен сіздерді қазақ халық биімен таныстыруға қуаныштымын. Бүгін жасаған әшекейлерімізді жандандырайық. Қазақ биінің тарихы ежелгі дәуірден басталады. Бұған тірі қалған жартастағы суреттер дәлел бола алады. Қазақ халқы би арқылы өзінің салт-дәстүрлерін, әдет-ғұрыптарын, табиғи және жануарлар әлемімен байланысын көрсетті. Қазақ биі өте әдемі және жан-жақты. Бірақ бастау үшін хореография заңдары бойынша бір-бірімізбен амандасып, тағзым етейік, содан кейін "Құс қанаты" аттас ою-өрнегімен қимылдарды және тағы бірнеше қимылдарды үйренейік, содан кейін оларды музыкамен бірге билейік.

«Тағзым» - тағзым

«Айналма» - қол қимылдары, қолдың әр түрлі позицияларында білезіктерді өзіне қарай және өзінен кері бұру.

«Құс қанаты» – қанаттардың қағуына еліктейтін қол қозғалысы.

«Шолпы» – құстың тегіс қалықтағанындай тербеліспен жеңіл қадамдары.

«Толқын» - ағынның немесе өзеннің толқындарына еліктеп, қолдарыңызбен толқынды, баяу  қозғалыстар.

Музыкамен практикалық орындау.

Керемет. Сіз керемет жұмыс жасадыңыздар. Осы қозғалыстардың барлығын музыкамен бірге  билеп, ою-өрнектерімізді жандандырайық.

Музыкамен орындау.

Ал келесі станциямыз – Театр болмақ. Енді біз Самұрық құсы туралы жұмбақ әрі қызықты аңыздың кейіпкерлеріне айналамыз.

3."Самұрық" қасиетті құсы туралы аңызды театрландыру

Балалар арасында рөлдерді бөлу:

Самұрық Құсы – 1 с. (Қанаттар, шапан, қауырсын)

Ержүрек батыр Айдар (алтын жилет пен қалпақ)

Бәйтерек ағашы - 3 с. (Бұтақтар мен жапырақтарды бейнелеу үшін 6 қоңыр, сары, қызғылт сары орамал)

АйдаҺар – 1 с. (айдаһар жилеті мен маскасы)

Ыстық күн – 1 с. (қолында күннің көзі)

Автор (бас киім, шапан)

Рөлдерді бөлу. Атрибутты тарату. Импровизация- театрландыру.

«Ертеде ұлы қазақ даласында аспанындай биік өмір ағашы – Бәйтерек өсіп тұрған екен. Оның ең жоғарғы бұтағына сиқырлы Самұрық құс ұя салған. Ол мейірімді және батыл адамдарға тілектерін айтып, бақыт сыйлайтын болған екен.

Бір күні жас шопан Айдар Самұрық құсын іздеп шығады. Қуаңшылықтан жапа шеккен халқы үшін одан көмек сұрамақ болды. Айдар елсіз жерлерден, өзен-таулардан ұзақ жүріп өтеді. Ол ыстық күннің астында жүрді, оны сәулелерімен жылытып, шөлдеп шаршады, бірақ одан бас тартқан жоқ.Ақыры өмір ағашын тапқанда сиқырлы құстың жұмыртқасын жеуге дайындалып жатқан алып айдаһарды көреді.

Айдар айдаһарға батыл жүгіріп барып, оны қуып жіберді.Олар ұзақ уақыт арпалысты. Ал күн жарқырай түсті, бәйтерек жас шопан Айдар үшін алаңдағандай тек оның ағашының бұтақтары тербелгендей болып естілді! Ақыры  айдаһар жеңілді!

       Самұрық жігіт жас шопан Айдардың ерлігін көріп, тілегін орындады. Жерге жаңбыр жауып, дала қайтадан жасыл желекке бөленді. Ерлігіне шүкіршілік етіп, құс Айдарға қашанда тура жол көрсететін қауырсын берді.

 Елена В.: Қошемет көрсетейік сіздерге, достар! Сіз рөлдеріңізді қаншалықты үйлесімді және көркем ойнадыңыздар. Орындарыңызға отырыңыздар. Сонымен, киелі Самұрық құсы мен өмір ағашы Бәйтерек туралы аңызбен таныстыңдар. Бұл әңгіменің моральдық мәні неде екенін маған кім айта алады деп ойлайсыз? Ол бізге не үйретті?

Мораль: жақсылық пен батылдық әрқашан марапатталады.

Қорытындылау.......

Ендеше бүгін біз сендермен, қымбатты балалар, тамаша әрі қызықты саяхатқа шықтық. Қасиетті Самұрық құсы туралы аңызбен таныстық. Педагогтер ұсынған барлық шығармашылық үдерістердің белсенді қатысушылары болды. Белсенді, мейірімді және позитивті болғаныңыз үшін сізге сыйлық беріледі (шоколадтар тарату)